Αποτελούν βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ευρύτατου φάσματος προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, από τα iPhone, τους υπολογιστές και τις επίπεδες οθόνες τηλεοράσεων, τις ανεμογεννήτριες, τους καταλύτες των αυτοκινήτων και τα διυλιστήρια, τις μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων μέχρι τον αμυντικό εξοπλισμό, τους δορυφόρους, τα λέιζερ, τις οπτικές ίνες και τους κινητήρες αεροσκαφών.
Τις επιστράτευσε το Πεκίνο ως ένα από τα ισχυρότερα όπλα του στον εμπορικό πόλεμο με την Ουάσιγκτον, επιχειρώντας να εκμεταλλευθεί την εξάρτηση της υπερδύναμης από την κινεζική παραγωγή. Σε αντίθεση με ό,τι υποδηλώνει το όνομά τους, δεν είναι τόσο σπάνιες. Βρίσκονται, αντιθέτως, στο υπέδαφος αρκετών χωρών, αλλά η εξόρυξή τους είναι δαπανηρή. Γι’ αυτό και η Κίνα έχει σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο στην παραγωγή, επεξεργασία και εξαγωγή των μετάλλων αυτών που είναι αναγκαία στην παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και στην αμυντική βιομηχανία.
Ο λόγος για τις σπάνιες γαίες, για τα 17 μέταλλα με τα εξωτικά ονόματα όπως λανθάνιο, νεοδύμιο, δυσπρόσιο κ.λπ., που αποτελούν βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ευρύτατου φάσματος προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, από τα iPhones, τους υπολογιστές και τις επίπεδες οθόνες τηλεοράσεων, τις ανεμογεννήτριες, τους καταλύτες των αυτοκινήτων και τα διυλιστήρια, τις μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων μέχρι τον αμυντικό εξοπλισμό, τους δορυφόρους, τα λέιζερ, τις οπτικές ίνες και τους κινητήρες αεροσκαφών. Η κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στο Πεκίνο και στην Ουάσιγκτον έχει ενσπείρει ανησυχία ότι η Κίνα θα εκμεταλλευθεί τη δεσπόζουσα θέση της στην παγκόσμια αγορά σπάνιων γαιών για να εκβιάσει τις ΗΠΑ. Και αυτό γιατί το διάστημα 2014-2017 τουλάχιστον το 80% των σπάνιων γαιών που εισήγαγαν οι ΗΠΑ προήλθε από την Κίνα. Η Κίνα αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 85% της παραγωγικής δυνατότητας σπάνιων γαιών, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ερευνών Adamas Intelligence.
Θα χρειάζονταν δεκαετίες για να ανεγερθούν τόσο πολλές μονάδες επεξεργασίας σπάνιων γαιών ώστε να μπορέσουν οι ΗΠΑ και οι άλλες χώρες να απεξαρτηθούν από την Κίνα και να εισαγάγουν από αλλού. Αυτή τη στιγμή η Κίνα έχει παραγωγική δυνατότητα 220.000 τόνων, πολλαπλάσια δηλαδή από το άθροισμα της παραγωγικής δυνατότητας του υπόλοιπου κόσμου. Αλλά ακόμη και αν κατασκευασθούν μονάδες επεξεργασίας των σπάνιων γαιών, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανταγωνιστούν τις φτηνές εξαγωγές της Κίνας. Σύμφωνα με τον Γιουτζίν Γκολτζ, άλλοτε εμπειρογνώμονα του Πενταγώνου που σήμερα διδάσκει στο πανεπιστήμιο Notre Dame, η αμερικανική κυβέρνηση αλλά και πολλές βιομηχανίες έχουν συγκεντρώσει αποθέματα σπάνιων γαιών από το 2010 και μετά. Ο λόγος είναι ότι το 2010 βρισκόταν σε εξέλιξη διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Κίνα και την Ιαπωνία, και το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι μειώνει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών οδηγώντας αυτομάτως τις τιμές τους στα ύψη. Η κρίση που ακολούθησε προκάλεσε ένα είδος παγκόσμιας αφύπνισης για τους κινδύνους από την υπερβολική εξάρτηση του κόσμου από την Κίνα.
Εκτοτε, ορισμένες βιομηχανίες έχουν περιορίσει τη χρήση των σπάνιων γαιών και προσπάθησαν να τις υποκαταστήσουν με άλλα μέταλλα. Τον περασμένο μήνα, μέλη της αμερικανικής Γερουσίας υιοθέτησαν νομοθεσία με την οποία επιχειρούν να ενθαρρύνουν την εγχώρια παραγωγή σπάνιων γαιών. Η κλιμακούμενη ένταση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχει ήδη οδηγήσει σε μεγάλη άνοδο τις τιμές των σπάνιων γαιών ιδιαιτέρως μετά τις 20 Μαΐου και την ασυνήθιστη επίσκεψη του Κινέζου προέδρου σε μονάδα επεξεργασίας σπάνιων γαιών στη νότια Κίνα.
Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ εισήγαγαν πέρυσι σπάνιες γαίες συνολικής αξίας 160 εκατ. δολαρίων, ποσό σχεδόν 17% υψηλότερο από το αντίστοιχο του 2017. Περίπου το 60% από αυτές τις εισαγωγές χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή καταλυτών για τη διύλιση πετρελαίου και για την παραγωγή κινητήρων οχημάτων. Στις ΗΠΑ, η μοναδική ενεργή μονάδα παραγωγής σπάνιων γαιών είναι το ορυχείο στο Μάουντεν Πας της Καλιφόρνιας. Ακόμη και αυτή η μονάδα, όμως, στέλνει στην Κίνα για επεξεργασία περίπου 50.000 τόνους σπάνιων γαιών που εξορύσσει ετησίως. Στο πλαίσιο του σινοαμερικανικού εμπορικού πολέμου, η Κίνα επέβαλε σε αυτές τις εισαγωγές σπάνιων γαιών δασμούς ύψους 25%. Για προφανείς λόγους η Ουάσιγκτον έχει, αντιθέτως, εξαιρέσει τα 17 μέταλλα από τους δασμούς στις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων.
[ΠΗΓΗ: http://www.kathimerini.gr, 5/6/2019]