Του Χρήστου Ι. Κολοβού, Δρ Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός Μηχανικός ΕΜΠ, τ. Διευθυντής Κλάδου Μεταλλευτικών Μελετών & Έργων ΔΕΗ ΑΕ/Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας, Μέλος Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας από το 2010
Με δελτίο τύπου, που διακινήθηκε μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ, είχαμε πληροφορηθεί πως στις 6 Απριλίου στην Ελλάδα είχαμε πολύ ρεύμα από αιολικά! Το ξέραμε βέβαια πως φυσά, αφού είχε και απαγορευτικό απόπλου! Όταν έχει απαγορευτικό απόπλου φυσά πολύ κι όταν φυσά πολύ θα έχουμε ρεύμα -και- από αιολικά. Αλλά κάθε πότε έχουμε απαγορευτικό απόπλου;
Για να έχουμε ωστόσο πιο ολοκληρωμένη ενημέρωση, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου τα αιολικά κατέγραψαν ακόμα ένα αρνητικό ρεκόρ παραγωγής, για το οποίο κανένα ΑΠΕ-ΜΠΕ δεν φρόντισε να μας ενημερώσει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πλατφόρμας Διαφάνειας του Entso-e [1], (Ένωση 42 Ευρωπαίων διαχειριστών συστημάτων ηλεκτρισμού), απ’ το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης ο Αίολος εξαφανίστηκε, λες και δεν άντεξε τη Σταύρωση του Κυρίου.
Φρόντισε να επανεμφανιστεί μόνο αρκετά μετά την Ανάσταση! Επί 58 συνεχόμενες ώρες, απ’ το διάστημα 2-3 π.μ. ξημερώματα Μεγάλης Παρασκευής μέχρι και τις 12-1 μ.μ. της Κυριακής του Πάσχα, τα αιολικά έδιναν συνεχώς κάτω από 200MW ή και από 100MW, με ελάχιστη ωριαία τιμή τα 39MW στις 7-8 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Στο διάγραμμα δίνεται η καμπύλη της παραγωγής των αιολικών απ’ τη Μεγάλη Πέμπτη μέχρι και τη Δευτέρα του Πάσχα.
Λαμβάνοντας υπόψη πως τα αιολικά στο Διασυνδεμένο Σύστημα της χώρας είναι λίγο πάνω από 3000MW, επί 58 συνεχείς ώρες η αξιοπιστία ηλεκτροδότησης από αιολικά ήταν από 1,3% μέχρι 6,5%! Παρόμοιες πολύ χαμηλές επιδόσεις, με αξιοπιστία ακόμα και κάτω του 1%, έχουν παρατηρηθεί σ’ όλες τις χώρες που έβαλαν πολλά αιολικά, π.χ. στη Δανία 1-2/8/2018 [2] ή στη Γερμανία [3]. Είναι ακριβώς η παρατεταμένη έλλειψη ανέμων, που περιγράφουν τα Ομηρικά Έπη στη θυσία της Ιφιγένειας! 
Ακόμα πιο μεγάλο πρόβλημα ωστόσο είναι πως στις 9-10 π.μ. της Μεγάλης Πέμπτης φυσούσε πολύ και τα αιολικά έδιναν 1570MW. Μέσα σε μόλις 16 ώρες εξαφανίστηκαν απ’ το σύστημα ηλεκτροδότησης 1400MW, σαν δηλαδή να εξαφανίστηκαν σταδιακά σε 16 ώρες τέσσερα μεγάλα εργοστάσια φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου (ΑΗΣ Αλιβερίου 5 & ΑΗΣ Λαυρίου 5 της ΔΕΗ, ΑΗΣ Elpedison στη Θεσσαλονίκη & ΑΗΣ Αλουμινίου της Protergia στη Βοιωτία, συνολικά 1529 MW καθαρής ισχύος). Ή σαν να έσβησε ο μεγαλύτερος λιγνιτικός ΑΗΣ της χώρας, ο ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου των πέντε μονάδων και 1456MW καθαρής ισχύος.
Η έντονη αυτή και κυρίως τυχαία και απρογραμμάτιστη μεταβολή είναι το μεγάλο πρόβλημα των αιολικών, που συντελεί ώστε η ηλεκτροδότηση να γίνεται ακόμα πιο ακριβή για τον τελικό καταναλωτή. Καταρχήν τα αιολικά δεν είναι φθηνά, πληρώνονται πολύ πιο ακριβά απ’ την Οριακή Τιμή Συστήματος, (την τιμή στην οποία αγοράζουν όλοι οι πάροχοι απ’ τη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού). Επιπλέον, η έντονη και απρογραμμάτιστη μεταβλητότητά τους υποχρεώνει το διαχειριστή του συστήματος ηλεκτροδότησης, τον ΑΔΜΗΕ, να διατηρεί αυξημένες εφεδρείες, προκειμένου να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρισμού αν κοπάσει ο άνεμος. Μάλιστα, στις 23/7/2019, με σχετική ανακοίνωση, ο ΑΔΜΗΕ μας ενημέρωσε πως «Λόγω της αυξημένης διείσδυσης των ΑΠΕ στο Σύστημα και το Δίκτυο, ο Διαχειριστής του Συστήματος θα προβεί σε αναπροσαρμογή των απαιτήσεων των ποσοτήτων των εφεδρειών» [4]: ήταν μια «κομψή» διατύπωση της αύξησης του κόστους ηλεκτροδότησης λόγω των αιολικών.
Αλλά πού θα βρει τις εφεδρείες ο ΑΔΜΗΕ; Απλά, είναι εργοστάσια που «πληρώνονται για να κάθονται» και να δουλεύουν όταν τα χρειαστεί το σύστημα ηλεκτροδότησης. Ωστόσο η κοινή λογική λέει πως ένα εργοστάσιο για να υπάρχει πρέπει να καλύπτει τα έξοδά του και να βγάζει και κάποιο κέρδος. Όσο μεγαλύτερες είναι λοιπόν οι απαιτούμενες εφεδρείες, τόσο περισσότερο επιβαρύνεται και ο καταναλωτής, αλλά και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της χώρας.
Αντίθετα προς τα ιδιαίτερα ευμετάβλητα αιολικά, τα φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο αξιόπιστα, καθώς ο ήλιος ανατέλλει και δύει κάθε μέρα εντελώς προγραμματισμένα, ενώ και η νέφωση είναι πολύ πιο προβλέψιμη απ’ τις ριπές του ανέμου. Η χώρα μας είναι ευλογημένη από αρκετή ηλιοφάνεια και η πολύ μεγάλη πτώση τιμής των φωτοβολταϊκών έχει οδηγήσει την παγκόσμια αγορά να προτιμά πλέον τα φωτοβολταϊκά, παρά τα αιολικά. Γιατί λοιπόν να καταστρέφουμε τα βουνά μας με τα εντελώς αναξιόπιστα αιολικά και να μη βάζουμε φωτοβολταϊκά στις στέγες, παρόμοια με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, που με μεγάλη επιτυχία γεμίσαμε την Ελλάδα; Η Αυστραλία έχει ήδη πάνω από 10.000MW σε στέγες, γιατί να μη τους μιμηθούμε και να προστατέψουμε το υπέροχο φυσικό Ελληνικό τοπίο;
Επιτέλους, ΑΠΕ δεν είναι μόνο τα αιολικά! Μπορούμε να πάρουμε ενέργεια κι απ’ τη γεωθερμία, όπως η Ισλανδία, η Νέα Ζηλανδία, κλπ. Και με 15,5 χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών, όλο και μπορούμε να πάρουμε ενέργεια απ’ τα κύματα, ιδίως στα Μη Διασυνδεμένα Νησιά, που ηλεκτροδοτούνται πανάκριβα με πετρελαιομηχανές.
Παραπομπές:
[1]: https://transparency.entsoe.eu/generation/r2/actualGenerationPerProductionType/show
[2]: https://greeklignite.blogspot.com/2018/08/1.html
[3]: https://www.handelsblatt.com/unternehmen/energie/energiewende-nur-wenig-windstrom-ist-jederzeit-verfuegbar/23117568.html
[4]: http://www.admie.gr/perissoteres-anakoinoseis/anakoinosi/article/3746/
[ΠΗΓΗ: https://www.b2green.gr/, από agriniopress.gr, 22/4/2020]